atrehentezar

هنگام امتحان که بشود خیلی ها پا پس می کشند و تردیدهای فراوان در اعماق وجودشان رخنه می کند که شاید عقیده ای که داشته اند هم آنچنان بنیان محکمی نداشته است، شاید هم به دنبال بهانه ای هستند که راه فراری باشد از آنکه در بوته ی آزمایش عیارشان سنجیده شود.

قربانی کردن فرزندی که در کهنسالی پس از سالها انتظار نصیبت شده است امتحانی است بس دشوار و آوردگاهی که عیار بندگی ات با آن سنجیده می شود. مسلخی که باید از هر کس و هر چه که دوست داری دل بکنی و نشان دهی که آداب بندگی را خوب میدانی.

قربانی ابراهیم خلیل الله فرزندی بود که به آن دلبستگی داشت و خدا میخواست او را بیازماید به دل بستگی اش. تنها اوست که میداند در لحظه ابتلاء آیا ما هم می توانیم از دلبستگی هایمان دل بکنیم و در راه طاعت پروردگار و ایمان راسخ به او قربانی کنیم؟
آری اینگونه توحید و خداپرستی بندگان مورد آزمایش قرار می گیرد تا غربالی باشد میان آنانکه ادعای پیروی و اطاعت از دستورات الهی را دارند.

آیا مردم گمان کرده اند، همین که بگویند: ایمان آوردیم، رها می شوند و آنان (به وسیله جان، مال، اولاد و حوادث) مورد آزمایش قرار نمی گیرند؟ (سوره عنکبوت آیه 2)

عید قربان یا عید الاضحی از اعیاد بزرگ اسلامی در دهم ذی الحجه در حقیقت قربانگاه نفس و مجالی برای رسیدن به شرافت بندگی است همانگونه که دو پیامبر خدا امر الهی را اطاعت کرده و در مسلخ گاه بندگی بار دیگر راه را به مومنان حقیقی نشان دادند و از این بابت است که خداوند آن را سنتی قرار داده است که هر ساله تلنگری باشد بر عیار دلدادگی بندگان مخلص و حقیقی.
و او را به ذبحى بزرگ بازخریدیم (سوره صافات آیه 107)

تکبیرات منی در روز عید قربان
زیارت امام حسین در عید فطر و قربان
نماز حاجت در شب جمعه و شب عید قربان
دعای ندبه 

عبادت در شب و روز عید قربان بسیار سفارش شده است و احیا شب عید قربان فضیلت بسیار دارد. غسل، نماز عید قربان، قربانی کردن، زیارت امام حسین علیه السلام[1] و خواندن دعای ندبه[2] از مستحبات این روز است. روزه عید قربان همانند عید فطر حرام است.[3]
زائران خانه خدا در این روز پس از رمی جمره (پرتاب هفت سنگ به جمره عقبی که نماد شیطان است) در سرزمین منا قربانی می کنند[4] تا تجلیلی باشد بر اطاعت ابراهیم از خدا و تاسی به او در عبادت و اطاعت محض از پروردگار.

قربانى کردن، نماد انفاق است؛ انفاق برترین‏ها و بهترین‏ها؛ همانهایی که عاشقانه دوستشان دارید و به آنها دلبستگی دارید.

هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد (سوره آل عمران آیه 92)
و از هر چه انفاق كنيد قطعا خدا بدان داناست.

خداوندا بدرستی که امروز، روز مبارکی است.
أللّهُمَّ هذا یومٌ مُبارَک (دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه)

مبارک باشد بر شما قربانی کردن دلبستگی هایتان در راه تقرب به نزد او که هم آغاز است و هم پایان

عرفه هنگامه ی بخشش و بازگشت و استجابت دعا است. آنگاه که حضرت آدم از جوار خداوند بیرون رانده شده بود، چهل بامداد بر فراز کوی صفا در حال گریه و زاری بود که جبرئیل فرشته الهی بر او وارد شد و به او گفت به درگاه خدا توبه کن و به سوی او بازگرد. (سوره بقره آیه 37)

آدم (ع) تا غروب عرفه دستش رو به آسمان بلند بود و اشك مي ريخت … تا بخشيده شد.عرفه در قاموس خود نیایش و راز و نیاز آدم ابوالبشر، ابراهیم خلیل الله، پیامبر رحمت و مهربانی حضرت محمد (ص) را جای داده است. زائرین بیت الله الحرام در روز نهم ذی الحجه در صحرای عرفات توقف کرده و به دعا و نیایش می پردازند. در حقیقت عرفه روز آغاز مناسک حج است که توسط جبرئیل به حضرت ابراهیم آموزش داده شد و آن هنگام که از او پرسید آموختی ؟ ابراهیم علیه السلام پاسخ داد: “عرفت ؛ شناختم (آموختم) ” و از این رو نام عرفه را بر این روز نهادند.

خداوندا تو را تسبیح می گویم
جز تو خدایی نیست، بد كردم و به خود ظلم نمودم
به گناه خود اعتراف می كنم، تو مرا ببخش كه تو بخشنده مهربانی

اما آنچه باعث اهمیت دو صد چندان این روز شده است دعایی است که از امام حسین علیه السلام در این روز روایت شده و با نام دعای عرفه معروف است. دعای عرفه در بردارنده عالی‌ترین آموزه‌های عرفانی و عقیدتی است که گفته‌اند آن حضرت همراه با گروهی از خاندان و یارانش در بیرون خیمه‌ها آن را خوانده‌ است.

دعای امام حسین (ع) در روز عرفه

آورده اند که در این روز خدا به حاجیان در عرفات، زائران حسین علیه السلام در کربلا و هر جا که دستی به سوی او بلند شده باشد و دلی شکسته باشد نظر می کند و دعای آنها را برآورده می سازد. خدایا ما را از نااميدان قرار مده، و از رحمتت با دست خالى مگذار، و از آنچه از فضلت اميدواريم مبتلاى به حرمان مكن، و از رحمتت محروممان منما، و از افزونى آنچه از عطايت آرزو داريم نااميد مساز، و ناكام باز مگردان، و از درگاهت مران، اى بخشنده ترين بخشندگان، و كريم ترين كريمان، يقين كنان به درگاهت رو نموديم. 

دعا و استغفار بافضیلت ترین عمل روز عرفه است [2] که از آن جمله دعای عرفه امام حسین بسیار توصیه شده است. غسل،[3] زیارت امام حسین علیه السلام،[4] دو رکعت نماز بعد از نماز عصر و قبل از قرائت دعای عرفه از دیگر اعمالی است که بر انجام آن تاکید شده است.[5] احیاء، نماز، دعا و استغفار و زیارت امام حسین علیه السلام در شب عرفه نیز دارای صواب و اجر بسیاری است. 

اعمال روز عرفه
نماز روز عرفه
صلوات روز عرفه
دعای آخر روز عرفه
دعای عشرات در روز عرفه

الهی باز آمديم با دو دست تهي چه باشد اگر مرحمي بر خستگان نهي
الهی گرفتار آن دردم كه تو دواي آني و در آرزوي آن سوزم كه تو سرانجام آني
الهی چون به تو بنگريم شاهيم و تاج بر سر وچون بخود تگريم خاكيم و از خاك كمتر
الهی هر كس تو را شناخت هرچه غير تو بود بينداخت
(برگرفته از مناجاتنامه خواجه عبدالله انصاری)

محمد بن علی بن موسی مشهور به امام جواد و امام محمد تقی فرزند امام رضا علیه السلام جوان ترین امام شیعیان هستند که در هنگام شهادت بیست و پنج سال عمر از عمر مبارک حضرت[1] (220 - 195 هجری قمری) گذشته بود[2].

جوادالائمه پس از شهادت پدر در سال 203 هجری قمری در سن 8 سالگی به مقام امامت رسیدند. سن کم ایشان در هنگام امامت موجب شک برخی از اصحاب امام رضا علیه السلام شده بود که ایجاد برخی فرقه ها از جمله واقفیه و اعتقاد بر عدم وجود وصی و امامی بعد از امام رضا علیه السلام از جمله این وقایع بود. ولیکن اصحاب امام رضا علیه السلام با مشاهده کرامات و برگزاری مناظرات علمی به مقام و منزلت ایشان پی بردند.

البته این مسئله در زمان حیات امام رضا(ع) نیز مطرح بود. حضرت رضا در پاسخ به افرادی که خردسالی جوادالائمه را مطرح می‌کردند به نبوت حضرت عیسی در کودکی استناد می کرد و می فرمود: «سن عیسی هنگامی که نبوت به وی عطا شد کمتر از سن فرزند من بوده است»[3].

زیارت عاشورا
نماز امام جواد (ع)
زیارت معروف به جوادیه
صلوات بر امام جواد(ع)

حضرت امام محمد تقی علیه السلام ملقب به باب الحوائج هستند که برای گسترش در رزق و روزی به این امام همام متوسل می شوند که ملجاء و پاسخگوی نیاز بی پناهان و پیروان خود هستند. مناظرات متعددی در زمان امامت ایشان از سوی مامون خلیفه عباسی برگزار گردید که با توجه به سن کم آن حضرت موجب شکست ایشان شود که در تمامی آنها حضرت با تسلط علمی فوق العاده خود برتری خاندان امامت و ولایت را بر دیگران به اثبات رساندند. مامون که به مقام و فضل امام اذعان داشت به منظور امتداد نسل خود از جانب ایشان ام فضل دخترش را به عقد امام جواد در آوردند [4]که از ایشان صاحب فرزندی شود و فرزندی داشته باشد که از نسل پیامبر باشد و همچنین بتواند حضرت را همواره تحت نظر داشته باشد و از ارتباط او با شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم السلام مطلع شود البته ام فضل دختر مامون هرگز از امام جواد صاحب فرزندی نشد و فرزندان امام جواد از همسر دیگر امام به نام سمانه مغربیه بودند که از نسل ماریه قبطیه همسر پیامبر اسلام بود[5]. بنا بر نقل شیخ مفید از امام جواد چهار فرزند به نامهای علی، موسی، فاطمه و امامه ذکر شده است[6]. مدت امامت ایشان تا زمان شهادت هفده سال بوده است و شهادت آن حضرت پس از فراخواندن ایشان به بغداد در آخر ذی القعده سال 220 [7]با خوراندن انگور سمی توسط ام فضل همسر ایشان بوده است. ام الفضل پس از آن که جوادالأئمه را مسموم کرد، پشیمان شد و می گریست اما امام به او خبر داد که به بلایی دچار می شود که مرهم پذیر نباشد[8].

مرقد مطهر جوادالائمه در جوار مرقد امام موسی کاظم علیه السلام در شهر کاظمین در مجاورت بغداد واقع شده است و شیعیان هر ساله در سالروز شهادت آن حضرت عزاداری و روضه خوانی و سینه زنی برگزار می کنند.

سلام بر تو یا ابن الرضا یا باب الحوائج که خوان رحمت و لطفت همواره بر ما گشوده است.

و آنگاه که زمین از زیر آبی که آن را فرا گرفته بود خارج شد اولین قطعه ای که پدیدار شد کعبه و بیت الله الحرام بود.[1] همان روزی است که خداوند اراده کرد زمین برای سکونت نوع بشر آماده شود و خشکی هویدا شود که بتواند رزق آدمی را مهیا کند و جایی برای سکونتش باشد. 25 ذی القعده روز دحو الارض است[2] که از جهت منزلت و مقام جزء چهار روز ممتاز ایام سال است که در تعالیم اسلامی توصیه شده است آن را گرامی داشته و اعمال مخصوص بجا آورده شود.
وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الْاَرْضَ
و اوست کسی که زمین را گسترش داد (سوره رعد – آیه 3)

خداوند زمین را به گونه ای گسترانید که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده گردد؛ گودال ها و سراشیبی های تند و خطرناک را با فرسایش کوه ها و خرد کردن سنگ ها و تبدیل به خاک پر شد و زمین مسطح و قابل زندگی شد.[3]
حضرت علی علیه السلام دحو الارض را نزول اولین رحمت خداوند بر اهل زمین بیان می نمایند و می فرمایند کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت.[4] دحوالارض روزی که میلاد پیامبران اولوالعزم ابراهیل خلیل الله ، عیسی روح الله و پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم در این روز برای حجه الوداع به همراه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از مدینه خارج شدند و بنا به نقلی روز ظهور حضرت حجت علیه السلام است.[5]
«وَالْاَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحیها»
و زمین را بعد از آن با غلتانیدن گسترش داد. (سوره نازعات – آیه 30)

روزی ها و نعمت های پروردگار در چنین روزی گسترش یافته است؛ نعمت هایی که توان شمارش آن را نداشته و کسی را یارای شکر آن نیست و اگر تو در بزرگی شأن دحوالارض بنگری، حیرت زده خواهی شد. از این جاست که انسان عارف و مراقب در برابر خیل نعمت های گوناگون، شکری بر خویشتن واجب می بیند.
از دست و زبان که برآید کز عهده شکرش به در آید

زیارت امام رضا(ع) در اين روز افضل اعمال مستحب و مؤكدترين آداب است.[6] روزه اش همانند روزه ی و کفاره هفتاد سال است. هر کس این روز را روزه بدارد و شبش را سپری نماید برایش هر آنچه در زمین و آسمان است استغفار می نماید.[7]
اعمال دحو الارض شامل شب زنده داری، روزه، غسل و نماز مخصوصی است که تا پیش از ظهر شرعی باید بجا آورده شود؛ به شکلی که در هر رکعت پس از حمد، پنج مرتبه سوره شمس خواند شود و پس از سلام بگوید: «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ».

بار الها! همانگونه که در این روز خشکی های زمین را در دل امواج گستردی، از حرم دلم، زیبایی های فضایل را بگستران تا طغیان نفس سرکشم را مهار کند؛ چشمه های حکمت را از اعماق وجودم بجوشان و آرامشی را در سایه عبادت و اطاعت عطا کن که مرا از لرزش و اضطراب بازدارد.

مهدی اح

قسم به انجير و زيتون. (سوره تين آيه 1)

پس بايد انسان به غذاى خود بنگرد. ما آب را آن گونه كه بايد، (از آسمان) فرو ريختيم. سپس زمين را به خوبى شكافتيم. و در آن، دانه رويانديم. و نيز انگور و سبزيجات، زيتون و نخل خرما، باغ‌هاى پردرخت و ميوه و چراگاه، براى برخوردارى شما و چهارپايان‌تان فراهم کرديم.(سوره عبس آيات 24 تا 31)

در قرآن، احاديث و روايت، بارها روي خوردن ميوه و فوايد آن تاکيد شده است. علاوه بر اين مستندات زيادي درباره مضرات خوراکي‌ها و آداب غذاخوردن نيز وجود دارد که مطالعه آنها خالي از لطف نخواهد بود.
اما کم‌کم به فصل تابستان و از راه رسيدن ميوه‌هاي رنگارنگ و خوش‌طعم اين فصل نزديک مي‌شويم. شايد جالب باشد بدانيد امام رضا (ع) چه نظري درباره اين ميوه‌ها دارند.
رساله ذهبيه يا طب الرضا کتابي بي‌نظير با موضوعات سلامت و پزشکي از امام رضا (ع) است که بسيار خلاصه و کاربردي به مهمترين اصول بهداشتي، سلامتي، فيزيولوژي و… پرداخته است که در هر دوراني بيان آن کاملا قابل درک و فهم است.
علي ابن موسي الرضا (ع) «رساله ذهبيه» را زماني نوشته‌اند که مامون از مرو به بلخ رفته بوده است و بعد از اينکه مامون رساله ذهبيه را در باب موضوعات سلامتي، علم اغذيه، بهداشت، شناخت بيماري‌ها و خواص خوراکي‌ها مي‌بيند، دستور مي‌دهد آن را با آب طلا بنويسند. اين کتاب از نظر سنديت کاملا موثق بوده و چون امام (ع) خودشان آن را نگاشته‌اند از هرگونه اشتباه علمي مبرا است.
حتما شما هم عاشق ميوه‌هاي رنگارنگ تابستان و طعم جذاب آنها هستيد و لحظه‌شماري مي‌کنيد زودتر هر کدام از آنها وارد بازار شود و دلي از عزا در بياوريد. امروز مي‌خواهيم ببينيم امام رضا (ع) درباره بعضي از ميوه‌هاي تابستاني چه نظري دارند؟

آلو
يکي از خوشمزه‌ترين و پرطرفدارترين ميوه‌هاي تابستان آلو است که هم طلايي و هم سياه و قرمز آن طرفداران زيادي دارد. در رساله ذهبيه امام رضا (ع) آورده‌اند که آلوي تازه در فصل تابستان که دماي بدن بالاست، حرارت را خاموش کرده و صفرا را تسکين مي‌دهد. آلوي خشک هم فوايد خودش را دارد و باعث کاهش دردهاي شديد مي‌شود.

انجير
در خواص اعجاب‌آور انجير همان اندازه بس که خداوند در قرآن کريم به انجير و زيتون قسم خورده است. امام رضا (ع) انجير را شبيه‌ترين چيز به ميوه‌ها و گياهان بهشتي مي‌داند و محمد بن عرفه نقل مي‌کند امام انجير را براي قولنج خيلي توصيه کرده‌اند.
انجير از بين برنده بوي بد دهان، محکم‌کننده استخوان‌ها، افزايش‌دهنده رويش مو و از بين‌برنده دردهاست.

خربزه
مگر مي‌شود به مشهد و سرزمين امام رضا (ع) برويم و خربزه مشهدي نخوريم. جالب است بدانيد امام (ع) خربزه را زيور زميني ناميده و آن را لذيذ و گوارا توصيف کرده است. اما يادتان باشد خربزه را به هيچ عنوان ناشتا نخوريد که باعث فلج شدن مي‌شود و خوردن خربزه با عسل مي‌تواند به مرگ شما منجر شود.

خيار
خيار در واقع از صيفي‌جاتي است که به دليل طبع خنکش، مصرف آن در تابستان افزايش پيدا مي‌کند. امام رضا (ع) آب خيار يا خيار پخته شده را بهترين درمان زردي (يرقان) مي‌داند و مي‌فرمايند خيار تب‌هاي صفراوي را از بين برده و کليه‌ها را به کار مي‌اندازد.

سيب
فرقي نمي‌کند سيب زرد و شيرين، قرمز و آبدار، سبز و ترش يا حتي سيب گلاب باشد، مهم اين است که طرفداران زيادي دارد و کم‌کم به زمان رسيدن سيب گلاب نزديک مي‌شويم، امام رضا (ع) سيب را کامل‌ترين ميوه مي‌دانند و آن را از بين‌برنده بيماري‌ها و دردهاي مختلف معرفي مي‌کنند.
امام رضا (ع) در کتاب رساله ذهبيه يا طب الرضا در مورد آداب غذا خوردن در فصل تابستان نيز نکات جذابي را بيان کرده‌اند که مطالعه اين کتاب را به شما توصيه مي‌کنيم.